Nunphung maw Nuhrin covo

Nunphung maw Nuhrin covo


 by Sangpi


Chankhat hnu chankhat thil sining ai thleng. Ruahnak phunphun a chuak. Tuchun ni ah mitam pi nih le bu tampi nih rian an tuan hnawh chan mi cu nu hrincovo  kan hmuh khawh cio nak  hnga asi. Luatnak , nuhrincovo  timi pawl cu miphun pi zong in kan duh, pumpak pakhat cio zongin kan duh, kan herh fawn. Cucu pa ca zongah asi i nu ca zongah asi. Pathian zong nih nu le pa hi covo i khat dingin a kan ser hrim ko lai tiah ka zumh.

                       Bible caah  nu cu pa a bawmtu dingah ser asi ti kan hmuh, cunih cun covo ai tluk in an ngei lo ti asawh duhnak asi hnga maw?Asi lai tiah kei cu ka zumh lo. Cun bia kamthar kan zoh tikah  Jesuh a zul mi pawl an rel tik hna ah nu tello in cu zat an si ti hna khi  a um theu.Cu nih cun jew an nunphung a langhter. Bible cu jews pawl deuh nih tial mi asi  tikah ,an nunphung lei hawih deuh in an tial timi hi cu  theih cia asi.A hlan jews nihcun nu cu a dot(10) ah an chiah hna.

                    Minung an hung fim chin lengmang i thil sining zong  fiang deuh ,zumh awk tlak deuh ngai in  thil sining an hun langhter cang. Nu pawl zong zabu pakhat hnu pakhat, rang deuh in chim ahcun kumkhat hnu kumkhat an covo  an hun hlam thluah mah cang. Cucu  thil tha asi ko. Luatnak tak an hmuh ve dingah cun ziah,  a hrin mi fa cu  amah phun asi khawh ve ne hnga lo. Asi khawh ding hrim pei asi cu. Kan nunphung asi lo ti asi hawi le ziah  nunphung nih pei luat nak cu a donh kun ne cu.

                Bianabia ah  na nu le na pa an i then i na nu nih  na hnakchiat tein an cawm i ,na pa tu nih cun rawl voikhat hmanh an dang bal lo .Na pa min ah  MangKap, Cinzah ti hei si hnga cun na nu minah IangBer, Zeingat ti asi hnga i,nangmah minah Palung na hei si hnga phun min Zeingat kha hei i thlak law , siloah na nunih hei in thlak sehlaw . Na nu cu a sual tuk maw, a palh tuk maw si lo le nangmah tein nai thlak mi hei siseh law na palh tuk hnga maw.Na nu kha palh tuk an ti asi ahcun minung ah an rel lo bia asi men lai.

            Mah tin ka tial mi hi pa phung zulmi kan sinak,ka theihlo le zei ka rel lo tuk asi lo.Kan chuah ka hin nuhrincovo kan ngei cio.Na nu zong ,na pa zong, nangmah zong, na far le hna zong i tluk tein covo ngeih cio mi kan si.Kan nunphung cu kan tih zah cio ding asi nain nunphung in maw bia kan thluk lai  nuhrincovo in dah.Cun kan philh lo ding mi cu aho paoh nih  a duh mi nunphung i thim khawh nak nawl a ngei.Hi bantuk nunphung hi ai thleng kho ti lo mi ah rel hlah uh, a ruah le  a tuan lawng asi lai.Laimi laitlang ah kum 600 renglo kan um cang i TV le video  kan hmannak hi  kum 20 hrawng asi ko hnga lo maw.Tu ni ah TV le video zoh hi lai nunphung asi lo tiah aho nih dah kan i hngam, Kei nihcun lai nunphung thar asi ti tu in ka ti.


Nih chuak te




By  Jonas Gardell.

 


Pa Ro  hi  hawi lak ah a cuang khunmi, centrum,  si aduh. A ruang cu amah zong nih a hngallo. Nain cubantuk mi si cu a duh. Mi nih theihmi si a duh, hmunkhat khat amah a um lo nak zongah a kong rak ceih hna seh law aduh, mi nih mitha asi tiin rak duh rak uar mi si a duh.

Mi biapi ngai si  a duh.

Atu le tu hi , Jonatan chiandeih – thinlung  ngei pa  a thih bantuk khan, thi ning law, mi zapi nih ka tah hna seh tiin chunmang a manh lengmang.  Chiandeih- thinlung ngei unau hna an tuanbia a rel paoh le a mit thli hi ai thlak. Amah le mah khi a rel mi tuanbia chung I mi tha , dawtnak ngei tuk mipa ah khin ai can ter tawn.

 

Alung chungah a ruahmi cu(fantasy) an inn bak a kaang le Nu Tial  bak khi a keng in ai khinh I, inn cung dot bak in a zuan pi.  Cu lio ahcun a nunnak a liam.

Pathian bang khin an tah!

A khan hawi vial te , an khua mi vial te an tap dih.

Pa Lung a tap. Alian zong a tap. Cu lawng hmanh asi rih lo mihrut nu Ngunbor hmanh a tap I, a cung I thil tha lo arak tuah mi vial te le a palhnak vial te kha a hun I chir ruang mang.

Jenny cu hnemh khawh zong asi ti lo.

Zaangfak tein Jenny cu! Pa Ro nih a thih tak hnu ah ahodah a hawi  asi ti ne lai? A caah a awl hrim lai lo mu.

Cun a tantak mi a chung le; Nu Tial, a nu le pa cu  hna cu, rawl dumnak cabuai ah lung kuai buin, dai tein an thu. Nu Tial cu  a rawl kheng cu a zoh I, a lemh kho lo nain ai hne . Pa Ro a thut tawn nak hmun cu a hei zoh I a lawng ai cang.

 

Rita cu  minung pali caah hmun a thianh fa tin te , atu cu pa thum lawng an si a hun hngalh than tin te a tap peng. Mi zapi te an tap dih. Sayamah nu zong a tap.

A khan hawi za tein ruak vuinak ah an ra dih. Amah kong ruat bu in, Psalm hla hna kha an sa I , pangpar hna kha a thlan cungah an chiah piak. Pa Ro tu cu a thi cang. Ruak kuang chungah a it ko.

 

Aho hme nuamhnak a chuahpi ti ne lai, aho hme capo a sai ti ne lai, aho hme hngal bal lo a kan hngal ter ti ne lai? Aho hme a tang ti?

Sayamah nu; Dawtmi Juha aw........

Thinlung tampi pek ding mi si ahcun, thih zong khi man a ngei ngai ko.

 

 


Ari na chim kho hnga maw?



Ari na chim kho hnga maw?

by Sangpi



Kan nih zumtu pei kan si cu, zumtu nihcun mah ti hin kan tuah awk asi, mah tihin kan tuah awk asi lo. An nih cu zumlotu an si, an mawh lo. Zumtu nihcun zohchunh awk tlakin kan um awk asi." Mah bantuk bia hi ka hngakchiat tein ka theih lengmang mi asi, atu ni tiang ka theih lengmang theu mi bia hna an si.


Acung lei bia hna cu tahchunhnak ah ka hun lak mi tete khi an si. Mah bia hna nih hin, awl tein ka thluak chungah minung phun hnih zumtu le zumlotu tiin a then. Ka ruahnak a hmet tuk ca zongah asi kho. Minung cheukhat khi ka pumh hna i, aho khi dah zumtu aho khi dah zumlotu tin ka then hna. Nain ka thluak aa ka buai ngai. Cun a huap deuh in then thiam si hnga maw ka ti zong le mi thluak buai thotho. A ruangcu a caan ahcun, " a nih khi zumtu si maw zumlotu dah si?"timi biahalnak i a lehnak cu  ahodah na hal timi cungah ai ngat. Cu he ai lo ngai mi cu ,"Osma Binladin khi ralhrang maw asi  Hero dah asi? timi biahalnak he ai lo. Mah zong cu na hal mi pa/nu cungah ai ngat lai.

 
Atu cu keimah le keimah hal asi bangin, keimah lila nih a mah khi zumtu ,zumlotu tiah ka thenh hna. A tir tein kan ruah theu mi cu zumtu ti ahcun a tha lei kam deuh lawng te, zumlotu tiah cu  phundang deuh te khi ruah asi tawn. Nain zeidah kan i dannak asi hnga? Zumtu nih mah tihin asi awk asi, zumlotu nih mah tihin asi awk si timi chim awk tha um hnga maw? Minung pahnih lawng bak zoh ahcun ka then khawh ngai ko nain a huap in hun then thiam awk a tha hnga maw?

 
Caan tampi cu zumtu ai timi nak in zumlotu ah ka chiah mi a let in an tha deuh. Zumtu ai timi hna hi bawmh awr tu kan si lio ah zumhlo tu ah chiah mi tu hi mi bawmtu hna an si ai. Zumtu ai timi nih conflicts kan chuah pi theu i, zumlotu kan timi nih deih ter ding an i tim theu. A dongnak ah keimah hmuhning ahcun zumtu le zumlotu kar ah, a fianghlangmi ri a um hrim lo tiah ka ruah.

 

 


Round like a shot

By Tony Gladstone

 

Zaankhat cu ih ding in kai thawh.  Kan thilri kan chiahnak inn (shed) ah khin minih ka thil an fir cuahmah kha ka theih. Polis sin ahcun ka hei chawnh zau hna nain," hika zawn hmun hrawngah an bawm  kho tu ding an um lo ee, nain rak ngang deuh law, pakhat khat asi khawh chungin kan hun thlah lai," tiah aa ka leh.

Phone cu ka chiah ta duak i, minute pakhat hnu ah ka called than hna. "Hello, atu nai minute pakhat ahkhan kan thilri  chiahnak inn ah mifir an um caah kan chawnh hna, nain atu cu rang tuk in nan rat a hau lai lo,  meithal in ka kah cang hna." ka ti.

                         
Cu hnu bak cun, minute tlawmpal te lawng a rauh ahkhin Palik mawtaw pa hleihnih le, cu pinah helicopters pawl tiang le adang dang rianngei mi pawl tam lak tiin kan um nak cu,  an kulh dih manh. Mifir pa zong cu an tlaih chih.

Palik pakhat nih cun aa ka thawh i," meithal in ka kah cang  hna na ti rua, kan ti cu teh" tiah a ka ti. Keinih kai thawh ve i, "Ahohmanh an bawm kho ding an um loh, na ti rua ka ti cu teh" tiah ka leh ve.

 

Sangpi


Fapa tlau

 

 

Fa pa tlau

Urban legends


A dawh ngaimi Sikpar thla nikhat ah, tlangval no te pakhat cu Supermarket ah thil cawk dingin ai thawh. A umnak cu Boston, Massachusetts asi. A langhlat nawn khin  upa deuh asi cang mi nu nih a ka zulh ti khi a theih ziar. Nu nih cun, thep lo in tlangval pa te cu a zoh I  a zulh. Tlangval pa te nih cun tlau tak aduh I khat lei ah a thial tak. Nain nu nih cun ngol loin a zoh I a zulh. 


Cun thil cu an hun cawk dih veve tik ah tlangval pa te cu, mah nu hnu ahcun artlang in a dir. Nu i a thil lak mi cu a tawng khat thup in a um. Tlangval pa tu cu thil tlawmte khi ai lak. Nu nihcun ngaihchia ngai muihmai khin a zoh peng I, tlangval pa cu um siarem  loin a tuah. Adonghnak ah nu nih cun,” mah ti kan zoh peng mi hi ka ngaithiam law, kan hnu zarh hnih ah aa ka thihtak mi ka fapa he nan I lo tuk ee,”ati.

Tlangval pa te nih cun a lu a khun i, zaangfahnak mithmai pek khawh aa zuam. Mi nu cu a hun tap i, a ik pah khin,” zakhat ah zakhat in nan I lo ee,” ati. Tlangval pa te cu a lu cu a khun nolh I khuadang ai her. Cu tlawmpal ah dawrhngaknu nih cun nu thil cu a fun piak dih I, a chuah lai ah a hun i her i, mi pa te cu “zaangfah tein,  goodbye ka nu, tiah ka chuahpah ah, na ka ti kho hnga maw? Cu ti na tuah ahcun ka ngaihchiatnak a dam deuh hnga ee,”a hun ti.


Tlangval pa te cu um siarem lo in a um, mah nu sinin tlau duhtuk ah a chim mi cu tuah piak a timh. Nu nih cun  mitthli hai mirh bu te khin a hun zoh I a kut te a hei zah pah. Tlangval pa te nihcun, “ Goodbye ka nu,” tiah dawtnak te khin a hei ti. Tlangval pa te cu  thil tha taktak ka tuah tiah i lung hmuih ngaiin a um lio ah dawrhngaknu  nih a hun auh mi hmanh a theih lo deng. Dawrhngaknu nihcun ,” dollar za le fanghra le phia sawmhruk le phia thum asi lai,” a hun ti. “ziah ziah, a palh mi pakhat khat um lai, thil tlawmte pei ka cawk ko cu” ti lau ngaiin tlangval pa nihcun a hun leh.

“ Na nu nih pei, amah ca zong, nangmah nih a pek chih lai an ti cu,” tiah dawrhngak nu nih a leh ve.

 

 Sangpi


Cakuat phurtu tlanglawng

 

 

 

 


Cakuatphurtu tlanglawng

By Sangpi


                                 Nikhat cu kawlrawntlawngbal lo mi minung pahnih Halkha khuapi ah kan i tong. Kawlrawn thutto ledir ning cang  cu kawl movies chung le acaan i tv chungin kan hmuh mi ceo le ca chung in tlawmpal kan cawn mi ceo khi,kei ka theih tawk cu arak si. Ka hawipa cu amin zong ka philh cang, anih khasianginn he ai thenhnak asau pah ve cang i, keimah kha aa ka rinh chan deuhtimi khi ka hei theihthiam ngai ve. A ngaite tiah cun  kan fimthiamnak cu tampi arak i dang lem lo.Khual tlawng bal lo veve kan rak si i, kan mithmai a duur nawn, cu hlei ahcunphaisa tampi kan ngeih lem lo caah kan ral tha tuk lo. Khualtlawng mi vialtelakah athil in ka ngiat ziar tikah, kanmah pahnih fenhaih ai rem lo bik. Kei cucu lio ahcun athit in thitmi tawhrawlh kumhnih kai hruak cang mi le aangki sena seh nawn mi te, kai hruk hna. Kathil lakah cun a tha bik an si ko. Cun a cungah Boarding nih an kan pek miangki kai hruk chih i ai ning ngai ko. Ka hawipa zong jeans a thing ngai cangmi khi ai hruk ve. Laitlang ahcun um sawhnak le chawhvahnak zongah, kan I hrukmi thil hi sol lo an rak si ve ko. Kawlrawn ah akal ding kan si veve.


Ka hawipa cu mitha asiI ka tihzah ngai. Halkha in Chin Taungtan Buss in kan lai hawi he kan kal tihna. Lampi ah ka hawipa he cun Madalay- Rangoon  tlanglawng ticket cawk harnak kong kan iceih.  Zeitindah a fawi tein le man dengdeuhin kan ngah khawh lai mi ti kong kan i ceih. Adongnak ah kan pahnih in kanrak theih veve mi cu hmawngkhu( a leng ah thli tein zuarmi ) in an zuarmi afawi bik ti kha asi veve caah mah ti cun cawk dingin kan hna tla.

                       Kawlrawn tlawngbal cangmi hna nih hlen le deh a tam ning cu an kan chim lengmang mi asi. Nain kannihholh thiamlo le ralchia pawl hrawngah cun theih sawhsawh mi nih khan a kankhamh kho ve taktak hlei lo. Lengkee mawng pakhatkan pawngah ara I, kan kal duhnak an kan hal. Tlanglawng dinhnak ah kal kan duhtiah kan leh. Hmakhat teah akan kal pi colh kan pahnih cun.  Minutes tlawnpal arauh ah kan phan colh. Nanmahnan si caah 2000 kyat veve lawng si ko seh ahun kan ti ko ai. A dinglo tuk miasi ti khi kan thei ko nain kum 17-18 minung ceo kan si pinah, hun al lendingah kan pahnih thiamnak nih a phan lo ai. Kan kiangah lai hawi le an um tilo, kan voikhatnak kawlrawn phak  le asifawn. Zei ti awk theih lo ah,  kei nih,” kaU rak kan thum deuh,” ka hei ti, nain aduh hlei lo i, kan santlaihlonak khasual i phawt buin a kan hal zat kan pek.


               Tlanglawng dinhnak  kan hun phak cu kan pahnih in kan lau. Nikhatchung pei ticket hmuh ve awk dingah hngah a hauh lai hi tiah ka ruah. Minungholh hrim nih ka lu arak kan rih ter. Ur ar kan chei lo. A um hrim kan um kho lo. Cu ve tein kan ruahnak ah achuakcolh mi cu khawh ka hme, athli tein ticket a lengah a zuar mi cu an um kun hnga?tiah  kan hun hlam pah hna. Ca taar mi kipkan hei zoh, minung an i butnak kip kan hei ngiat, zeihmah cu hmelchunnak an lolo. Tlawmpal ah pakhat pa ara i, zeitin hme atheih ti awk khin, arannak in kalnan duh maw a kan ti colh. Kan hei i nuamhning hi, chanchuah taktak timi cu mahti pei asi cu ti awk in a um. Aman kan hal tikah 5000 kyat ati.  Buss station in Railway station tiang hmanh2000kyat  pek cang hnu ahcunMadalay-Rangoo 5000Kyats pek ding cu kan i fawih tuk cang. Zing pahruk hrawng lawng asi rih i 7am ah ai thawhding asi. A ticket cu kan cawk.


Kan ton mi kawl pawlthil zuar ngai tawn kha aw kati, mi hi a hnek in an hnek asilole a deh in deh an timh hna. An zuar mi thilcungah information tling te pek zong an I tim lo, an kut cung I phaisa a phakhmasat nak ding lawng bak kha an I timh. Ei ding an kan zuar,thilthuam an kan zuar, an kan hnek nain phaisa ngei lo kan si caah , hneksantlai lo kan rak si. Kawl pawl thil zuar dan atu tiang kai chinchiah mi tampilak ah  pakhat cu , thil kan zuar kan cawve uh ti can ai ah khin ei nan duh maw, rak i lak uh rak ei uh an ti. Ka hawipanih alak in maw ati hna i, be yah ma le ankan ti.


Ticket kan rak cawk mitlanglawng kha huamsam takin akal i, station kip ah adirmi cakuat pe tu tlawnglawng pi arak asi. Rak thei sih law kan duh bel ding asi lo. Anmah kawlzong a thei lo mi an rak um ve. Ahnu ah an nih cu phaisa an ngei caah  lampi station ah an tum i an i thleng than. Minungkan khah ning hi a benh bak in kan I benh. Nu ti lo pa ti lo, upa hngakchia ti lo, a zaw a dam tilo in, i hmaizah le thutnak i pianhnak zong tha lo. Zawnruahnak timi cu mahtlanglawng chung na luh hnu cun kawl law na hmu ti lai lo. Phaisatu cun cawk dingah aum rih ko men lai. Kan luh kaa in zaan a phanh tiang a daiti lo, ani na , atap hna, bia ai el hna, capo sai na, bia ai ruah na tiin tuurung in kan um hna.

          
Mah tlanglawng ka rak uar khunnak cukuak ka rak duh tuk lio te asi i, tlanglawng chungah mah le siarem ning bak inkuat zuuk khawh asi. Kan pawngkam kan hal hna hnu I , an lu an suk hnu ahcunzeihmanh lung nuamh lo nak um lo tein kan zuuk. Tlanglawng chungah cun thilaphun phun an rak zuar, cu hna  lak ah kakhuaruah  har  bik mi cu, arsa kio an zuar mi asi. Mah lio(2006)ahhin ar zawtnak fågelinfluensan atam tuk i, arsa ei ahcun minungngamdamnak tiang a hnursual khawh tiin kan rak theih. Kannih cu cawk hrim kancaw duh lo nain kan mit cu ahlang ngai ve.

            
Station kip ah kan dir i, cu lio ahcun keimahzong ka sifak tuk ve ko nain, tlanglawng naih in arak tli mi hngakchia ka zohhna ah ka zaang an fak tuk. Tlanglawng in kan hlonh mi kip hi an zuan hnawh. Indiaram dahar state hrawngah cun an har tuk ahhin tlanglawng in khualtlawngmi nihan hlong mi luak hmanh khi an char i an ei an ti, ava si tak ngai dek maw? Kantlanglawng ai thawh poah ah an kut te an kan zoh i, zei duhnak hme asi hnga,kan i theih tung hna lo tiah i ruah pah bu khin kan hei zoh ve hna.

               
Voi khat cu pakhat pa khi milian nawnpi khi asi, a thutnak ahun i thawn i kan pawngah a thu. Kanmahkhi zoh pah nawn in kan pawng thu mi nutung nu bia a hei ruah.  Abiaruah mi zongcu zeipi si theng lo khin, tak pum i ven nak, karatake kong le mi thongh thiamle chuih thiam hmasa nak in, mah pum i ven thiam hmasa le inn khawh taksa khalha herh hmasa nak ti pawl khi, kanmah hei zoh mah nawn khin hnehchet tiah nutungnu cu a chim. Azeikip khi a chim i ziah mah cuticun bia achim hnga ti cu kanpurh dap kho ve lo nain pakhat achim mi ka philh khawhlo mi le history asi tiahka ruahmi cu,” mah tlanglawng ahhin puaisa ka tuannak kumhra a reng ti lo,Pathian cu ka philh men lai nain mah tlanglawng hi cu ka philh ti lai lo.” ati.Tlanglawng puaisa !cubantuk hna cu maw an rak um ka ti. Ticket kan rak cawkmipa zong cu puaisa cu arak si ko.

            
Laitlang ahcun a khuati ruangahmaw asi hnga, ka hmuh mi poah awrkhu ngai khin ka fuhpanh hna, ka ei duh kohna, nain tlanglawng cung ka thut lio ahcun a linh tuk ca zongah asi kho men,zei thil ka hmuh mi hmanh ka duk an tla lo. Cun mi hlen an hmang hi teh timiruahnak kai put i, an zuarmi pawl cungah zumhlonak ka ngei. A thing tuk hna silai I, an nih nih cun lat-lat-sat-sat an ti ko nain, kan paw hna akan fah laiti kan phang.

                
Tlanglawng pi cu talang awng aum lo, mah tipi khin a awng cia i, kuak ka zuk pah khin ka kut lengah ka chuah,ka pawng thu nutung nu nih cun, siaherhnak he a hun ka caak zohzoh. Tih anungtuk na kut kha achung ah chia ko aa ka ti. Tlanglawng hi fum tein a kal mi asi pin ah misual an um theu i, aleng a kut a chuah mi hi ahlan ah avan chia mi anrak um timi kong zong a kan chimh. A cungah kan i lawm ngai te.

           
  Kawlpawl pan( kunya) an tlaihchan ning bak khi cu, laimi nih kuak le khuhsi kantlaihchan ning he khin tahchan tha a va si hnga maw ka ti. Kan pawng i a thumipa hoi hna cu amah pumpak ei ding ah ai put mi pawl hi zoh tikah, a mah khikunya dawr bak alo. A kan pek ve caah  kan kuak, London cigarrate cu kan hei pek ve.Kunya i khai pah in London i ceh timi cu kha lio chan ahcun a men lo!

              
Zaan a hung phan i tlanglawng ahcun mei a um lo. Atuandeuh rih le asi ko, an van te theu lai tiah kan hngah lengmang nain, zaantimtiang zongah an vang hlei lo. Zaantim ahcun ka pawfak i toilet ahkal kai tim. A muih tuk ahhinka hmai um mi te lawng hmuh khawh an si. Ka kun buin kal ahcunka lu in ka hmai um mi pakhatkhat kai zuk ding khi alo. Ka lu tung in ka hmailei zohin  kal ahcun atang um mi pakhatkhat i lamh sual ding alo. A rau lo, kar li nga ka kar ah zalam ah an rak Iphah lulh caah, torh lo ah pakhat nu apaw ka lamh sual caah,  a ai bak in a ai. Cu hnu cun an kan lamh vesual lai tiah an i ralring i lamh an ka kianh. A kir lei ka ruah ah ka lung rea thei cia. Toilet ka va phak ko ah aro pui khu. Kutka hrenh zong tha tein umhlah, kut khat lei in I tlaih pah chawm a hau. Ti zong um hlah mah le ti ken mihmanh a si. Atang lei khi a awng I, a sawhsawh pi ahkhin pawg cu kal asi ko, Tlanglawngnih le ai hninh khawh chungin ai hnin. Athatnak cu zaan asi ruang te ah ai ning deuh, ralatha deuh.


Kan rat lio ahhin Nepittaw ah khualipi an thial lio te asi I, bawi deuh pawl  tam deuh cu an thial cang hna ti zong kantheih. Nephittaw kan phan timi khi pakhat nih akan chim i, tlanglawng cun alang te khin kan hei chuanh ve. Malay ah kawlpa ka ton mi cu saupi Malay ah umcang mi asi, amah hi Nepittaw khuami asi I, khualipi an thial cu ai nuam taktakve. Tlun lai kai ngaih tuk ati lengmang.


Athaizing nicheu dawh kan hun phan i, nizaan chunnitlak cawk dingin ka bawh i, ka hmuh lo mi Palm-wine ( thaan-zee), ruahlo piinan hun zuar ai. Ka hawipa he cun kan i lung si tuk, kandin bal lo caah din cu kan duhtuk hringhran.Amin lawng kan rak theih tawnmiasi. Rang chircher tekhin aum i, duh anung ngai te aleng zohnak ahcun. Ka hun din ciamman cu sangrathurhang bantuk pi khi asi ko, mah nak hmanh cun athaw lo deuh  diam ai. Ai ze law tangkaa pam in ka ti. Ahnek hrim kai hne thiam lo. Ka hawipa nih cun aduh poah ko caah ka pek chih lawlaw.

            Mahticun chun nitlak zaan khua dai kan kal hnu ah, athaizing chun 11-12 am ahRangoon cu kan phan. Rangoon cu a pawngkam kan hun phak cu a thut bak in a thu.Kai ruahning arak si lo. Kan phak cun ka hawi hecun  kan I then i, I hmuhthan ti um ti lo.

        
Ahleiin mah tlanglawng hi ka philh khawh ti lo nak cu, achungah thil hi asiningding in asi lo mi thil a tam khun I, lam thluan chungah hin pawngkam ah acangmi thil zong hmuh mi atam khun, lungthin atap mi zong a tam I, mah hibantuk bakhin pei thil cu asi ding asi cu ti hmuh mi pakhat te zong um lo. Kan voikhatnak tlanglawng ci zong cu arak si fawn. Atu ahhin teh tlanglawng puaisa hna khaan um ti hnga maw, tlanglawng hna kha athiang hlim deuh cang hnga maw, ticketzuar le cawk hna kha zeidah a lawh cang hnga, khualtlawn a awl  deuh cang hnga maw? Amin hna rak um seh lawka hei duh dah. Tlanglawng kam i atli mi hngakchia hna nunnak vialte kha thezei na va lawh cang hnga! Theihdih khawh duh ahcun  adong thiam ti hngalo.


Meeting tuahning

Meeting tuahdan

 

By  Dr. Sang Awr

 

Biathaitthi : Khrihfabu hrauinak ah phungchim le thlacam lawng in aza lo. Khrihfabu tthan cho nak caah biaceih le khuakhan a herh. Meting tuah hi tthan cho phunkhat asi. Zeicatiah biakhiahmi nih thil ttha tampi a chuah pi. Meting ahcun mizapi le mitam deuh ruahnak kha lak asi caah a tthahnem nak a um. Asinain meting a tuahzia kan thiam lo tikah buainak achuahpi lio caan a um ve ton. Hmailei tthanchonak vial te hi meting khuakhan nak in a chuak mi asi caah zohdawhte le tthahnem santlai ngai in tuah thiam aherh. A bik in Baptist Khrihfabu hi meting a uar ngai mi kan si. Kan meting tuah hi a sau tuk tawn. Cunglei ukmi si loin mah tein baiceih khuakhannak nawl kan ngeih caah ceihkhan awk atam tuk cazawng ah asi. Cun ceihawk atam lawng asi loin meting tuah kan thiam lo cazawng ah asi. Meting tuahning hi cauk nganpipi in an chuah mi asi nain a herh deuh tete kan hun langhter lai.

 

2. Meting tuahning cauk hi(Robert;s rules and order) : Meting tuahning cauk parliamentary procedures hi American ralbawi Henry M. Robert nih 1863 ah a rak ttial mi asi. Amin Ah Robert ;s rules of Order anti. A mah hi Khrihfa ttha ngai asi i,upa hmaizahmi asi bantukin Khrihfabu he a pehtlaihmi meting pakhat ah chairman tuan an fial. Uknah leihe adang deuh caah a thiam lo i Biaknak lei meting tuahning cauk pakhat tial a herh ti kha a lungchung ah achuak. Khrifa meeting asiloah cozah asi lomi Non_Governmental Organizations(NGO) hna caah meting tuahnak ah hmankhawh dingin cauk attial. Mah cauk cu cherhchan lak ceu in nihin ni tiang vawleipumpi in hman asi. Hi cauk hi catlap hmai 176 asi nain a hnuah hrilhfiah an tialchap lengmang i hmai 600 tiang achuak. Kanmah he apehtlaih deuh mi kha atawinak in ka vun ttial.

 

3.Meeting tuahnak nih aa tinhmi :

01.Meting zohdawh le felte in tuah khawhnak

02.Mi tam deuh hnatlaknak in biakhiah khawhnak

03.Mi tlawm deuh duh nak kha hmaizah piaknak

04.Meting a kaimi pohnih biachim khawhnak le biatung dirh khawhnak.

05.Meting a kaimi poh nawl ngeihnak i tluk ciokhawhnak.

06Bu dirhning le hruainak upadi phung suai thiamnak.

07.Biaceih ding agenda suai thiamnak.

08.Chairman le a dang hruaitu hna nih an rian an i theih khawhnak.

09.Meting akaimi hna nih zodawh zohrem tein biachim thiam nak.

10.A caan ngeihmi chungah biakhiah khawhnak.

11.Biaceihmi ttialning le biakhiah thiamnak te hna asi.

 

4. Meting timhlamnak :

01.Metingsawmnak ca kuatding, acaan le ahmun fiangtein tialding.(groups mail ah meting hlan zarh khat hlan in thlah chung ding).

 

02.Ceih dingmi agenda kha Pastor, Churh chairman le Secretary hna nih tthatein Khrihfabu caah ceihawk aherhmi kha an tuah cia lai. Khrihfabu tthanchonak caah chunmang tthattha an manh lai i, ceihkhan awk ah an chuahpi lai. Timhcianak tthatein an ngeih ahcun biaceih khuakhan tikah rian a fawiter deuh.

 

03.Meting kaimi cazin, biaceihmi tialtiu, tialning, aningcang tein tuahding.

04.Meting he a pehtleihmi poah ttha tein ruah cia le timhlamh dihding. Timhlamnak a tthat ahcun aningcang tein akal kho i meting tuahmi sual lam a ngeih pin ah a kaimi zong an i nuam.

 

5.Chairman rian:

Meting chairman an thiammi nih an tuan ahcun meting anuam i biakhiah a fawi. A kaimi zawng an i nuam i Khrihfabu caah tthahnemnak a chuah pi. Meting a tluan khawhnak ah chairman cu a biapi ngai mi asi. A rian a biapi deuh hna cu:

01.Meting dawhte le remtein a kal khawhnak nga a rian ngan bik asi.

02.Mithmai in si seh, kaa in siseh meting a kai mi cungah duhdannak a ngei lai lo. Biakkhiahnak dik a chuahkhawhnak a zuam lai.

03.Daihnak le upat awktlak mithmai put aa zuam lai.

04.Meting chimmi bia kha tthatein ngaih le theihpiak aa zuam lai.

05.Biaceihmi agenda pial lo tein kalpi aa zuam lai.

06.Biapi le biate a tthenhai a thiam lai.Caan a upat mi asi lai.

07.Ruahnakkhaumi le lungsaumi asi lai.

08.Bu hruainak phung upadi a thiammi asi lai.

09.Bia tamtuk achim lai lo.Midang lung fiangnak caah a herh ahcun fiangter lai.

10.Bia achim rih lomi caan pek le ruahnak hal aa zuam peng lai.

11.Khrihfabu cungah dawtnak le siaherhnak nganpi a ngei lai.

12.Meting a kai mi thinlung theih khawh a zuam lai.

13.Meting tuah tikah Pathian duh nak kha kawl le ruah peng aa zuam lai.

14.Bia chim le ceihhmai a duh ahcun a bawmtu kha chairman a ttuanter lai.

15.Me a zat sual ahcun biakhiahnak a tuah lai.

16.Buainak a um sual ahcun daiter aa zuam lai.(MBC ahcun buainak a um sual tikah Judson siangbawi a ihkhun ke kha sobul ah an siam i,meting a buai ahcun voithum tiang a cumh lai i cu hnuah ahohmanh chim khawhnak a um ti lo. A herh ningin chairman nih meting kha a thawn khawh lai).’

 

6.Meting a kai mi hna an rian

Meting a kaimi hna hi a baipi tuk mi an si. Pakhat cio nih thil ttha a chuah khawhnak nga an i zuam cio lai. Khrihfabu dawtnak thinlung he bia kha an chim lai. A biapi deuhmi hna cu:

01.Ceihmi akong agenda an theih lai. Thei setsai loin a chim lai lo.

02.Midang bia chim mi ttha tein an ngaih lai.

03.Bia dawh lo bia chiakha an chim lai lo. Bia dawh holh dawh an hman lai.

04.Pumpak ngiarnak , zapi caah theih nuam lomi chim an hrial lai.

05.Chairman kha upat hmaizahnak an ngei lai.

06.Ceih liomi bia he aa pehtlai lomi an chim lai lo.

07.Minung hawi he biaceih asinain Pathian a kaive ti kha ngalh peng ding.

08.Bia chim an duh tik ah chairman hna tlaknak an lak lai. Kutthlir or Chairman ti in au hma sa ding.

09.Agenda ceih liomi pakhat ah voihnih cung dir lo a ttha bik.

10.Meting chungah thin hun,thin tawi lo ding, ipalh a fawituk. Bia chim tik ah phungchim (tazahawt) phun in chim lo ding. Tawi fiang in chim le a duhnak te lawng kha a fianter lai.

11.Midang an chim lioah dirchih, chimchih na hmang lai lo. Zapi hnatlakmi kha cohlankhawh a zuam lai.

12. Bai lu thaw thleidan khawh na zuam lai

13.A dong tiang meting kai le caan upat aa zuam lai.


Nuamhnak

by Sangpi

Nuamhnak timi hi zeidah pakhat cio kan caah hin asi hnga? Zeinih hin dah nuamhnak a kan pek?  A huap in teh  zeinih dah nuamhnak a kan pek khawh.? Asi lo ah zei hi dah a nuam lo kan ti tawn mi asi hnga? Nuamh a duh lo mi hi pakhat hmanh kan rak um lo.. Pumpak pakhat cio caah cun hrilh fiah a har ngai nain a huap in tlawmpal kan hun zoh pah hna lai.

 

Laimi hmur ka in a chuak pah theu mi cu, khuapi ah vai thial I, phaisa ngeih ko zongah  mi nih theih huaha lo mi si nak cha cun, khua te ah um I, minih zohsan mi le bochan, upat mi si hi ka duh deuh ati mi an um pah. Khuapi ah tinghra ngeih le khuate ah tinghnih ngeih hi a sun lawi dan ai dang ngai rua hih. Kha bantuk sunlawihnak kha mi nih an duh, cucu an caah nuamhnak pe tu pakhat asi ve.

 

Sui, ngun le lungmansung hna hi I nuamhnak, le lawmhnak caah recept an rak si lo. Nuamhnak hi phaisa zong in cawk khawh asi lo. A ngai te kan ti ahcun upat mi si le, hawikom tampi ngeih le, mah tein kanmah nunnak kong ah biachah khawhnak ngei kho mi si kha a biapi deuh saumau.

Mitampi nih nuamhnak hi phaisa in cawk khawh asi hnga maw ? ti hi an ceih lengmang. A lehnak hihi asi: asilo tiin chim awk zong atha lo, a ruang cu nuamhnak timi hi pumpak pakhat cio nih kan I hrilh fianh dan, kan pom dan  ai lo cio lo caah asi tiah, psychology professor Ed Diener  a ti.

Ed Diener le a hawi le pawl nih nuamhnak he pehtlai in vawilei cung ram 132 ah an kal I minung 1,3 ting renglo sinah biahalnak le, zeitindah mi tam deuh nih an pom timi hmuh an I zuam. I nuamhnak kong he pehtlaiin a hmasa bik ah biahalnak an tuah tawn mi hna cu, zei hi dah a nuam mi nun timi hi asi? nitin kan nun ah zei hi dah positive feeling, le negative feeling a kan pe tu bik pawl an si? timi, filosophy biahalnak hi an hman hmasa.

 

A hlan ahcun nuamhnak kong he pehtlai in, hmuhmi tangka(income) le I lungsinak (satisfaction) ti abiapi ah chia in an rak zoh tawn. Nain zei hi dah nuamhnak a kan pe kho tu taktak hi asi hnga? Mirum hi an I nuam deuh hrim ko timi hi, thil hman cu asi ko. Nain phaisa le positive feeling an I pehtlaihnak hi kan ruahning tluk in a rak thawng lo, tiin Ed Diener nih a ti. A ruang cu nuamhnak pe tu hi thil dangdang tampi an rak um ve.

Cu hna lak ah, mi nih an ka upat timi I theih le, mah tein mah le nunningah biachah khawh le, I pawlkomhnak pakhat khat ngeih, rian tha ngeih hna hi an si rak si ve. Cun khat lei kam ah chungkhar le hawikom: har caan kan phak tik ah kan zumh khawh dingmi rak ngeih zong hi an rak si ve.

Mah ti kan zohtik ah minung hi phunhnih in kan um. Pakhatnak ah rumnak hi phaisa in a tah mi kan um, pahnihnak ah rumnak hi zeitluk in dah kan nun kan i nuamh tiin a tah mi kan um. Pahnihnak pawl caah cun social-psychological rumnak timi hi abiapi bik asi ko.

Phaisa le ngeihlo , I pawlkomhnak tha zong ngeih lo, innchungkhar ah buaibainak hna ngeih pah ah hin cun vawilei cungah a nuam lo bik mi dir hmun asi ko. Vawilei cung mitampi bia an hal tik hna ah, an leh ning in zoh than ahcun Scandinavia (Norway,Danmark,Sweden) le Anglo- Saxon ram pawl( UK,USA,Australia) hna cu  phaisa hi abiapi deuh I a chia mi an si I, Latin ram pawl tu hi social-psychological rumnak timi hi biapi tuk ah a chia mi ram hna an si.

Vawilei cungah hin a nuambik mi ram ti hi,  thim awk atha lo nain, Danmark hi a lamkip in zoh tikah, a nuambik ah a chiah.  


Chin National Dag

















THE 64th CHIN NATIOANL DAY

 

By Bawi Zung Sang & Thang Tling



Kort om Chin histori

Delstaten Chin ligger i västra delen av Burma gränsen till Indien och Bangladesh.  Det finns cirka halv million befolkningar som bosätter i delstaten Chin. Men den hela Chin befolkningen bedöms vara en och en halv million.  Huvudstaden för Chin är Hakha.

Långt innan Britterna kom till Chinland, var vår förfader styrda av egna hövdingar, vilket var liknade med feodalsystem. De levde under inga främmande herravälde. Feodalsystemet praktiserades allmänt på de flesta områdena och en chef kan ha flera byar under hans kontroll

Britterna erövrade Burma år 1885 och efter många år av fruktansvärda krig och strider, föll Chin folket totalt under britternas makt år1895. Från år 1896 och fram till 1948 styrde Britterna Chin territorium via feodal herrar. Britterna införlivade vårt territorium in i Burma.

 

Kort om Chin National Day

Kampen för självständighet från Britterna fördes av olika nationaliteter från olika delar av landet. När Aung San, Burma ledare, organiserade alla nationaliteter för att få självständighet och för att bilda en ny Unionen, kom vi överens om och undertecknade Panglongs överenskommelse med Shan och Kachin, år 1947. Chin är en av de grundande medlemsländerna i den nybildade unionen.  Vi kämpade mot Britterna, tillsammans med Aung San. Många städer från Chin territorium gjorde motstånd mot brittiskt styre. Vum Tu Maung från Chin folket, tillkallade tusental Chin folket till möte för att visa deras motvilja mot brittiskt styre och feodalsystemet.  Några år efter motståndrörelser i olika städer, höll de 5000 representanter inkl. mer än 1000 feodalherrar från olika städer ett möte i staden Falam; dåvarande huvudstad i delstaten Chin, mellan den 17:e och 20:e februari, 1948. Efter långa debatter och överläggningar beslutade Chin folket demokratiskt och majoriteten av de representanter röstade till förmån för demokrati till det traditionella politiska systemet som kallas Ram-uk, som i själva verket var ett feodalt system i den 20:e februari, 1948.   

Således är 20:e februari, en historisk och meningsfull dag för Chin folket, för på denna dag kunde de uppnå nationell solidaritet och enighet. Chin National Day tillkännager solidaritet, enighet, demokratin och national identitet för oss. Chin National Day kom inte till stånd slumpvis, utan det kom till stånd som ett resultat av efter den långa kampen mot feodalism, kolonialism och imperialism.  Får vi idag som vår förfader drömde om? Tyvärr, det är en ouppfylld dröm som våra förfäder drömde om men detta är en del av kampen för demokrati. 

 

Varför firar vi Chin National Day?

Efter Ne Win tog makten genom militärkupp år 1962, förnekade de frihet, demokrati, jämlikhet, och självbestämmande till andra etniska grupper. De försöker burmanisera hela landet. Burmesiska är det enda officiella språket i landet och buddhismen blir statsreligion.  Militär regims mål är att ha "en religion, ett språk och en etnicitet ” sedan de började utfärdande av buddhismen som statsreligion i Burma, år 1961. Således var som följder, förklarade de att burmesiska är det enda officiella språket i Union of Burma, 1966. Som ordspråket säger "Buddha-Bata Myanmar Lu-myo" som betyder "att vara Myanmar är att vara en buddistisk".   Det är ett förödande för vår identitet, kulturer, språket, religioner och ett sätt att utrota vår identitet och förneka vår existens för många etniska grupper i Burma. Som resultatet för Chin folket bland de andra etniska grupperna, bytte de Chin National Day till Chin State Day. Sedan några år efter militärkuppen, är det inte tillåtet att fira Chin National Day med skyltar på Chin National Day i Burma. Det är bara i utomland, där vi kan fira Chin National Day utan att behöva oroar sig.

Den militära regimen försöker förstöra vår identitet genom att förbjuda oss att fira vår nationaldag med namnet Chin National Day. Identitet är själen av folket och nationen. De försöker döda vår själ först och sedan kommer de att utrota vår existens sakta. Så detta är en fest för att försvara vår nationella själ och identitet. Genom att fira Chin National Day, försvarar vi vår rätt att existera som ett folk. Så vårt firande av Chin National Day, även i exil, är en del av vår kamp för frihet: en fest för vår rätt att existera som ett folk.

Därför är det vår plikt att skydda vår nationaldag och fortsätta fira, för att bevara och behålla vår kultur, tradition, språket, religion och litteraturen om vi skulle vilja behålla vår identitet bland nationerna. Vi förklarar för världen att vi Chin folket fortfarande existerar, och i skydd av vår evige Gud, kommer vi att existera som ett folk till slutet av världen! Må Gud välsigna Chin folket och vårt hemland, Chinland.

 

 Källor:  

1.      The Celebration of the Right to Exist by Dr. Lian Hmung Sakhong, 2009.

2.      CHIN NATIONAL DAY MESSAGE by Pu Zing Cung, 2007.

3.      The CNF Statement on 57th Anniversary of Chin National Day, 2005.

4.      The 60th Anniversary Of Chin National Day, London, UK, 2008.

 

 

 

 


RSS 2.0